CELTA-certificatie voor EFL docenten

Engelse les geven in het buitenland

Een handleiding voor non-native speakers

Engelse les geven in het buitenland is een populaire manier om de wereld rond te reizen. Het stelt reizigers van alle leeftijden in staat te integreren in bijzondere en exotische culturen, en helpt hen tegelijkertijd ook in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Als EFL- of ESL-leraar (English as a Foreign Language, of: ESL; English as a Second Language) kun je een hechtere band scheppen met de landen waar je doorreist en hun culturen. In plaats van er enkel doorheen te reizen kun je jezelf onderdompelen in die culturen waar je anders alleen als buitenstaander naar zou mogen kijken.

Hoewel je zeker geen native speaker (moedertaalspreker) hoeft te zijn om als docent Engels in het buitenland te werken, heeft de EFL-markt wel een sterke voorkeur voor degenen die dat wel zijn. Er zijn veel artikelen geschreven over hoe je je carrière als docent Engels kunt starten, maar er zijn nogal wat verschillen bij het solliciteren naar een baan als native speaker en als non-native speaker.

Deze gids, geschreven door ervaren docenten die hetzelfde avontuur hebben beleefd als jij op het punt staat te beginnen, biedt je een stapsgewijze handleiding om je carrière als onderwijzer van Engels als tweede taal te starten. We helpen je de bekende valkuilen te omzeilen en de vooroordelen binnen de industrie te overwinnen.

Inhoudsopgave

Reis de wereld rond
Lesgeven in het buitenland wordt beschouwd als een van de beste manieren om de wereld te verkennen (Foto: Pixabay)

Stap 1: Ken je sterke punten

Wat leuk dat je hebt besloten om EFL-leraar te worden! De beslissing om Nederland achter je te laten en de wereld van het “EFL-doceren” in te duiken is al een goede indicatie dat je klaar bent voor een uitdaging. Als je hoopt je carrière binnen de EFL-industrie op gang te krijgen, is het belangrijk om eerst je kennis van de Engelse taal te toetsen. Hoewel dit een voor de hand liggende eerste stap lijkt, hebben we regelmatig gezien dat sollicitanten werden geweigerd op basis van bijvoorbeeld het hebben van een (te) sterk accent, onvoldoende taalvaardigheid of slechte grammaticale keuzes die ze tijdens sollicitatiegesprekken maakten.

De zwakke punten van non-native speakers liggen vaak in hun woordenschat en zinsopbouw, terwijl hun kracht in grammatica ligt. Native speakers verwerven hun gevoel voor grammatica op natuurlijke wijze tijdens hun vroege levensjaren, terwijl non-native speakers actief de Engelse grammaticaregels moeten leren en bestuderen om deze te kennen. Dit maakt non-native speakers vaak bekwamer in het uitleggen en reproduceren van taalpunten. Door goed te weten wat jouw sterke en zwakke punten zijn, kun jij je vaardigheden op de juiste manier blijven ontwikkelen. Dat zal je helpen een sterkere positie te krijgen binnen de EFL-sollicitatiemarkt.

Om je taalvaardigheid te bepalen, kun je deelnemen aan een geaccrediteerd examen, zoals de IELTs-, TOEIC- of TOEFL-test. Het afleggen van een examen helpt je niet alleen om je eigen sterke en zwakke punten te ontdekken, maar het voegt ook een tastbaar bewijs van je beheersing van de Engelse taal toe aan je cv.

Stap 2: Behaal je certificaat

Een belangrijke stap om leraar Engels in het buitenland te kunnen worden, is het halen van je certificaat. Om te kiezen welke cursus je daarvoor wilt volgen, moet je eerst je doelen vaststellen. Sommige scholen accepteren je met een eenvoudig TEFL-certificaat behaald in een online cursus, terwijl andere scholen eisen dat je een CELTA-certificaat hebt behaald, of dat je een bachelordiploma van een lerarenopleiding hebt. Het is belangrijk om te weten waar en op wat voor soort school je les wilt geven, en wat er nodig is om daar te mogen doceren.

Er zijn natuurlijk landen waar dergelijke onderwijskwalificaties niet vereist zijn. In delen van Zuid-Amerika en Azië hoeft je als buitenlander alleen te komen opdagen om les te mogen geven. Deze banen gaan echter vaak gepaard met een hoge mate van baanonzekerheid en een laag loon. Het feit dat een school niet de eis stelt dat jij gecertificeerd bent voor het doceren van de taal waarin je les gaat lesgeven zou al een rode vlag moeten zijn betreffende de kwaliteit van de instelling waarbij je solliciteert.

Om te kunnen solliciteren naar de veelgevraagde banen in populaire EFL-landen zoals Thailand, China, Turkije en Mexico, is het belangrijk om gekwalificeerd te zijn. Hoewel er kleine verschillen zijn tussen TEFL (Teaching English as a Foreign Language), TESL (Teaching English as a Second Language) en TESOL (Teaching English to Speakers of Other Languages), worden de termen tegenwoordig veel als synoniemen gebruikt. De cursussen worden vaak gevolgd om snel en tegen lage kosten een certificaat te behalen.

Steeds meer scholen achten deze cursussen echter onvoldoende als (enige) kwalificatie om les te geven. Het aantal leerkrachten dat op zoek is naar werk neemt toe, wat scholen in landen over de hele wereld in staat stelt zorgvuldiger te zijn bij het selecteren van wie ze aannemen. Omdat de kwaliteitsverschillen tussen de verschillende TEFL-, TESL- en TESOL-cursussen zo extreem zijn, is er een aantal landen waar deze cursussen niet als voldoende worden beschouwd om leraar te mogen worden. Kijk bij het kiezen van een TEFL-, TESL- of TESOL-cursus daarom niet alleen naar de kosten, maar ook naar het aantal lesuren, de diepgang die de cursus biedt en de reputatie van de onderwijsinstelling.

De CELTA-cursus onderscheidt zich van andere certificeringen door het feit dat deze is aangesloten bij Cambridge University. De opleidingen en instellingen die de cursus aanbieden worden door de Britse universiteit nauwlettend in de gaten gehouden om de kwaliteit van de aangeboden opleidingen te waarborgen. CELTA wordt in bijna elk land ter wereld erkend vanwege zijn reputatie consequent docenten van hoge kwaliteit te leveren.

Voordat je een besluit neemt over het land (of de school) waarin je wilt doceren, moet je eerst nagaan wat de vereisten zijn om daar les te mogen geven.

CELTA
Behaal de juiste certificering om op te vallen tussen de andere sollicitanten (Foto: The Bite-Sized Backpacker)

Stap 3: Zoek uit waar je les kunt geven

Wanneer je eenmaal je sterke punten in kaart hebt gebracht en je de juiste certificering hebt behaald, is het tijd om uit te zoeken waar je je vaardigheden kunt inzetten. Of als non-native speaker: waar je ze mag inzetten. Elke school heeft zijn eigen beleid voor het aannemen van leraren en is evenzeer gebonden aan de regels die door de overheid zijn opgesteld.

In sommige landen is het niet toegestaan dat non-native speakers Engels doceren. In westerse landen is het wervingsbeleid voor leraren bijvoorbeeld vrij strikt: veel West-Europese landen zullen zelfs een native speaker afwijzen als de kandidaat geen bachelor- of masterdiploma in (Engels) onderwijs heeft. In andere landen worden uitzonderingen gemaakt voor staatsburgers van bepaalde landen: sommige scholen in Spanje en Italië beschouwen bijvoorbeeld Nederlandse en Deense staatsburgers als native speaker, vanwege het algemeen hoge niveau van het Engels in die landen.

Landen die non-native speakers toestaan worden op hun beurt steeds kieskeuriger in wie ze aannemen. Daarbij eisen ze vaak dat docenten een TEFL-, TESOL- of CELTA-kwalificatie hebben. De EFL-industrie is zeker geen gemakkelijke markt om als non-native speaker de concurrentie aan te gaan, maar ondanks alle eisen zijn er nog steeds veel mogelijkheden om in het buitenland les te geven, zolang je maar goed voorbereid bent.

Stap 4: Maak keuzes

In welk land zou je graag les willen geven? Heb je een voorkeur voor grote steden, of voel je je juist meer thuis in kleinere dorpen? Voel je je meer op je gemak bij het lesgeven aan kinderen of volwassenen? Zou je graag bij een basisschool, een middelbare school, een universiteit of een internationale school gaan werken, of geef je liever les aan een selectievere privéschool? Ben je van plan een paar maanden les te geven of overweeg je om meerdere jaren aan de slag te gaan?

De lijst met vragen is lang, en we zijn nog niet eens begonnen met het stellen van regio-specifieke vragen, bijvoorbeeld: welke culturen zou je het liefst willen verkennen? In welk klimaat voel je je het prettigst? En wat zijn de kosten van levensonderhoud in het land waarvoor je kiest? Door al deze vragen te beantwoorden zal het makkelijker worden het enigszins overweldigende aanbod van de EFL-markt in kaart te brengen.

Als non-native speaker kan het moeilijk zijn om meteen een droombaan te vinden in het land van je dromen. Om ervaring op te doen liggen er echter grote kansen in tijdelijke onderwijsbanen op (residentiële) zomerscholen in Europa. Een residentiële onderwijsbaan in het Verenigd Koninkrijk levert je ongeveer £400,- (€450,-) per week op. Omdat de zomerscholen gratis eten en accommodatie aanbieden, kun je tijdens je verblijf behoorlijk wat geld besparen.

Britse Residentiële School
De levendige wereld van het onderwijs aan residentiële scholen in het Verenigd Koninkrijk (Foto: The Bite-Sized Backpacker)

Stap 5: Solliciteren

Wanneer je eenmaal hebt gekozen in welk land je les wilt geven, is het verstandig om te zoeken naar een uitgebreide lijst van alle scholen in dat land die EFL-banen aanbieden. Een goede bron voor dergelijke lijsten is ESL Base. Daarnaast kan ook het verzenden van open sollicitaties via de websites van de scholen een vruchtbare onderneming zijn. Door rechtstreeks bij de scholen te solliciteren, omzeil je de concurrentie op vacaturewebsites.

Deze vacaturewebsites zelf mogen echter niet worden genegeerd. De belangrijkste bronnen van EFL-vacatures zijn Tefl.com, Dave’s ESL Café, en ESL Jobfeed. Door te solliciteren op de vacatures die op deze websites worden geplaatst, kun je jouw sollicitaties makkelijk afstemmen op de specifieke behoeften van werkgevers.

Het doorbladeren van deze websites als pas-gecertificeerde non-native speaker kan behoorlijk demotiverend zijn, aangezien voor veel – zo niet de meeste – vacatures je een native speaker met minimaal 1 jaar ervaring in het lesgeven van Engels moet zijn om te mogen reageren. Over het algemeen is dit voor scholen slechts een manier om het aantal (ongeschikte) kandidaten te verminderen. Als je elk van deze schijnbaar veeleisende vacatures negeert, dan zullen er zeer weinig onderwijsmogelijkheden voor je overblijven. Houd er rekening mee dat als jij een nette cv en een sterke motivatiebrief stuurt, scholen over het algemeen bereid zijn om je een kans te geven, zelfs als je niet volledig aan hun eisen voldoet.

Wanneer je eenmaal begint met solliciteren, houd dan alle sollicitaties die je hebt verstuurd en de reacties die je hebt ontvangen bij, bijvoorbeeld in een spreadsheet: zo krijg je een beter inzicht in de arbeidsmarkt en kun je jouw sollicitaties blijven verbeteren.

De sollicitatieprocedure voor EFL-banen is vergelijkbaar met die van andere banen. Houd er echter wel rekening mee dat sollicitatiegesprekken binnen de EFL-industrie kunnen variëren van vijf eenvoudige vragen tot slopende sparringwedstrijden van 1,5 uur, en van persoonlijke vragen tot uiterst specifieke grammaticale vragen. Het is verstandig om van tevoren een lijst met vragen op te stellen en voorafgaand aan je sollicitatiegesprek alvast na te denken over de antwoorden. Als je naar een baan solliciteert waarbij het om het doceren van kinderen gaat, dan kun je verwachten dat er persoonlijke vragen worden gesteld over je verantwoordelijkheidsgevoel, je betrouwbaarheid en je ervaringen met het zorgen voor kinderen..

Stap 6: Herken en overwin vooroordelen

Als het aankomt op Engelse docenten in het buitenland zijn er nog steeds veel onuitgesproken waarheden over wie scholen het liefst inhuren. Het is belangrijk om te weten dat, zelfs als jouw Engels vergelijkbaar is met dat van een native speaker en je een certificaat hebt behaald, scholen er toch de voorkeur aan kunnen geven een echte native speaker aan te nemen. Het risico dat zij nemen bij het aannemen van een non-native speaker, is dat de kandidaat mogelijk toch niet sterk genoeg in Engels is om studenten op te leiden. Zeker als er voldoende sollicitanten zijn om kieskeurig te kunnen zijn, zullen scholen de sollicitaties van non-native speaker daarom al snel opzij leggen.

Om deze en vergelijkbare vooroordelen in de EFL-branche te overwinnen, is het belangrijk om potentiële werknemers goed je kwaliteiten te laten zien. Bouw een sterk cv op waarin je duidelijk je kwaliteiten met betrekking tot lesgeven aantoont, en schrijf een uitgebreide, maar niet al te lange motivatiebrief. Als een potentiële werkgever interesse toont, zorg er dan altijd voor dat het sollicitatiegesprek via de telefoon of videochat verloopt om er zeker van te zijn dat je jouw vaardigheden kunt laten zien.

CV EFL-docent
Een sterk cv kan je helpen bij het overwinnen van vooroordelen (Foto: The Bite-Sized Backpacker)

Een zeer hardnekkige, onuitgesproken kwestie binnen de EFL-industrie is een nogal controversiële, namelijk racisme. Vooral in Zuidoost-Azië wordt de EFL-industrie geregeerd door een sterke scheiding van rassen. In Thailand werd onderzoek gedaan onder de ouders van basisschoolkinderen om te zien aan welk type Engelse docent zij de voorkeur gaven. De ouders kregen drie (fictieve) lerarenprofielen te zien met afbeeldingen en persoonsgegevens. Op het eerste profiel stond een foto van een goedgeklede zwarte man met een masterdiploma Engels. Het tweede profiel bevatte een foto van een nette Thaise vrouw met een bachelordiploma in onderwijs. Het derde profiel toonde een onverzorgde blanke man, zonder specifieke onderwijscertificering. De ouders werd vervolgens gevraagd wie ze zouden kiezen als opvoeder van hun kind in de Engelse taal. De slobberige blanke man was de topfavoriet.

Ongeacht de geloofwaardigheid van het uitgevoerde onderzoek, weerspiegelt het de onderliggende problemen binnen de EFL-markt in veel niet-Westerse landen. Om de vooroordelen binnen de branche te overwinnen, is het noodzakelijk om je positie binnen de EFL-markt te versterken met een nette cv, een boeiende brief en vooral een sterke, doordachte en goed geformuleerde motivatie. Als je een potentiële werkgever er eenmaal van hebt overtuigd dat jij de man of vrouw bent voor de baan, dan zullen ze je, ongeacht wie je bent of waar je vandaan komt, met open armen ontvangen.

Stap 7: De kleine lettertjes

Gefeliciteerd, je hebt een baan aangeboden gekregen! De volgende stap is het onderhandelen over de voorwaarden van je contract en de handtekening. Sommige scholen bieden aan je vlucht terug te betalen of komen met andere aantrekkelijke bonussen. Deze worden meestal uitbetaald bij de voltooiing van je contract.

EFL-contracten verschillen net zo veel als de scholen die ze aanbieden. In Europa zijn contracten vaak erg uitgebreid en bevatten ze strikte regels en voorschriften met betrekking tot de bescherming van werkgevers en werknemers. Contracten van scholen in Azië en Zuid-Amerika kunnen je op hun beurt verbazen over het gebrek aan bescherming dat je als werknemer hebt. Culturen en wetten verschillen, en het is belangrijk om in gedachten te houden dat, ondanks de soms vreemde voorwaarden die in deze contracten worden opgenomen, de regels in minder ontwikkelde landen flexibeler zijn dan in het westen. Het is natuurlijk altijd belangrijk om een contract aandachtig te lezen, en indien nodig kun je vragen of er aanpassingen mogelijk zijn; maar wees niet verbaasd als een EFL-contract uit Thailand één pagina met rechten en twintig met plichten bevat.

Het huiswerk van vandaag - 'Always Smile'
Ook je contractonderhandeling is een belangrijk onderdeel van het proces (Foto: The Bite-Sized Backpacker)

Stap 8: Ga les geven!

Je hebt het contract ondertekend en je vlucht geboekt. Dit is het moment waar je al die tijd naar toe hebt gewerkt! Of je er nu voor hebt gekozen om les te geven op een kleine school in het hart van Afrika, of je nette kleding aantrekt om in dienst te treden bij een luxe internationale school in Bangkok; je avontuur gaat beginnen! Zorg ervoor dat je de juiste kleding om les in te geven inpakt, neem een laptop mee voor het plannen van je lessen en vergeet natuurlijk ook je camera niet om je ervaringen vast te leggen… Laat het avontuur beginnen! Veel succes!

Meer reistips